Το Έργο έχει ως στόχο την παροχή τεχνογνωσίας στην εταιρεία ΕΠΕΜ Α.Ε. για τον προσδιορισμό κατάλληλων περιοχών για την εγκατάσταση μονάδων επεξεργασίας και τελικής διάθεσης των επικίνδυνων αποβλήτων της Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα αφορά στην ανάπτυξη μεθοδολογίας χωροθέτησης περιοχών τελικής διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων (εκτίμηση υφιστάμενων και μελλοντικών ποσοτήτων επικίνδυνων αποβλήτων, διαχείριση ρευμάτων επικίνδυνων αποβλήτων, διαχείριση υπόγειων εγκαταστάσεων διάθεσης αποβλήτων, κλπ.), με έμφαση στην ανάπτυξη κριτηρίων αποκλεισμού και τελικής αξιολόγησης περιοχών εγκατάστασης μονάδων επεξεργασίας και τελικής διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων. Επιπλέον, θα παρασχεθούν τεχνικές συμβουλές που αφορούν σε:

εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων χώρων επεξεργασίας και τελικής διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων

εκπόνηση Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

συμπλήρωση – εξειδίκευση του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων

Αντικείμενο του προτεινόμενου έργου αποτέλεσε η εκπόνηση μιας κοινωνικο-οικονομικής ανάλυσης Κόστους – Οφέλους, με στόχο την απάντηση μιας σειράς κρίσιμων ερωτημάτων αναφορικά με το καθαρό κοινωνικό όφελος ή κόστος του μεταλλευτικού έργου του Περάματος. Η αξιολόγηση του έργου πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιώντας δύο προσεγγίσεις:(α) «Από-πάνω-προς-τα-κάτω» (Top-Down), για την εκτίμηση των συνεπειών και αποτελεσμάτων του έργου στη βάση μακροοικονομικών δεικτών και(β) «Από-κάτω-προς-τα-πάνω» (Bottom-Up), στοχεύοντας σε λεπτομερή μικροοικονομική προσέγγιση του προβλήματος και εκτίμηση του Καθαρού Κοινωνικού Οφέλους.Ειδικότερα, διερευνήθηκαν παράμετροι των εξωτερικών οικονομιών του έργου, όπως:

Οφέλη από την προσφορά εργασίας, που προκύπτουν από τους μισθούς των εργαζομένων στο έργο.

Οφέλη από την ανάπτυξη της αγοράς λόγω προμήθειας πρώτων υλών, αναλωσίμων, εκτέλεσης εργολαβιών, κ.λπ. στα πλαίσια ανάπτυξης και λειτουργίας του έργου.

Κόστη από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου στο οικοσύστημα και σε άλλες ανταγωνιστικές οικονομικές δραστηριότητες στην περιοχή.

Για τις ανάγκες του Ερευνητικού Έργου εφαρμόστηκαν εξειδικευμένες τεχνικές των οικονομικών της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος, στη βάση του θεσμικού και ερευνητικού πλαισίου της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας και των διεθνών οργανισμών (ΙΙΕD, WBCSD, RFF, World Bank, κ.λπ.). Τα κοινωνικο-οικονομικά και περιβαλλοντικά μεγέθη του έργου αποτιμήθηκαν σε χρηματικές μονάδες με ειδικές μεθόδους (π.χ. Benefit Transfer Method), ενώ όσον αφορά στην αποτίμηση των οφελών για την Ελληνική Οικονομία από την αύξηση της απασχόλησης, του εισοδήματος των νοικοκυριών, κ.λπ. υπολογίστηκαν με τη βοήθεια Πινάκων Εισροών – Εκροών της Ελληνικής Οικονομίας οι κατάλληλοι πολλαπλασιαστές Τύπο Ι και ΙΙ.

Βασικός στόχος του ερευνητικού προγράμματος είναι η διερεύνηση της δυνατότητας υπογειοποίησης της εγκατάστασης υφιστάμενου βιολογικού καθαρισμού της Κέας εντός ανενεργού λατομικού χώρου ο οποίος βρίσκεται στην είσοδο του λιμανιού της Κορησσίας, με παράλληλη αποκατάστασή του εν λόγω χώρου. Μέσα από το έργο ο Δήμος Κέας φιλοδοξεί να επιλύσει ταυτόχρονα δύο μείζονα περιβαλλοντικά προβλήματα του νησιού: της χωροθέτησης του βιολογικού καθαρισμού και της αποκατάστασης ενός εγκαταλειμμένου λατομικού χώρου Ποιο συγκεκριμένα το Ερευνητικό Έργο θα έχει ως αντικείμενο:

I. Τη διερεύνηση της κατάλληλης διαμόρφωσης του υπόγειου χώρου, ώστε να μπορεί α. να συνεργάζεται με τα έργα αποκατάστασης του λατομείου και β. να υποστηρίζει την ομαλή λειτουργία του εξοπλισμού του βιολογικού καθαρισμού, σε επίπεδο προωθημένης προμελέτης.

II. Τη διερεύνηση λήψης συμπληρωματικών μέτρων αντιμετώπισης των οσμών, με βάση τις νέες δυνατότητες περιορισμού τους.

III. Την αποκατάσταση του λατομείου, σε επίπεδο προωθημένης προμελέτης.

IV. Την κοστολόγηση των έργων υπογειοποίησης βιολογικού καθαρισμού – πρόσθετης περιβαλλοντικής προστασίας- αποκατάστασης γεωμορφολογικού αναγλύφου, με ακρίβεια της τάξης του 20%.

V. Την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του προγράμματος με τεχνικές εικονικής πραγματικότητας (VR).

Είναι γνωστό ότι ένα σημαντικό τμήμα της Δυτικής Αττικής, και κυρίως του Θριάσιου Πεδίου, υποφέρει από χρόνια προβλήματα που δημιουργήθηκαν από τη χωρική υπερσυγκέντρωση βιομηχανικών αλλά και άλλων οχλουσών δραστηριοτήτων. Με το σκεπτικό δε ότι είναι ευκολότερη η εγκατάσταση μιας νέας βιομηχανικής δραστηριότητας σε μια περιοχή με σημαντική υφιστάμενη βιομηχανική δραστηριότητα, η περιοχή συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης νέων βιομηχανικών δραστηριοτήτων. Κάθε μία από τις δραστηριότητες αυτές φροντίζει ώστε να είναι εντός των περιβαλλοντικών ορίων που απαιτούνται, από τη νομοθεσία. Το Ερευνητικό Πρόγραμμα στηρίχτηκε στις πιο πρόσφατες μεθοδολογίες που εφαρμόστηκαν στο πεδίο της Περιβαλλοντικής Επιστήμης, οι οποίες αναπτύχτηκαν κατάλληλα, ώστε να υπολογιστεί η σωρευτική επίδραση του συνόλου των εγκατεστημένων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον της περιοχής, να εκτιμηθεί η φέρουσα ικανότητα και να τεθούν τα μέγιστα αποδεκτά επίπεδα εκμετάλλευσης των αγαθών και των υπηρεσιών του περιβάλλοντος της Δυτικής Αττικής.

Το Ερευνητικό Πρόγραμμα στοχεύει στην ποσοτική αξιολόγηση των ενδεχόμενων κινδύνων από τη διαχείριση των παραπροϊόντων – αποβλήτων των λιγνιτικών ΑΗΣ στο Λιγνιτικό Κέντρο Πτολεμαΐδας (Χώροι Β και Γ στην εξωτερική απόθεση Νότιου Πεδίου) στα υπόγεια νερά της περιοχής, με τη βοήθεια ειδικά διαμορφωμένης μεθοδολογίας. Η αξιολόγηση του κινδύνου βασίστηκε αρχικά στη διερεύνηση των χαρακτηριστικών των αποτιθέμενων υλικών, των χώρων απόθεσης και της ευρύτερης περιοχής, προκειμένου να αναγνωριστούν οι πηγές του κινδύνου και ακολούθως να προσδιοριστούν τα στοιχεία στα οποία θα επικεντρωθεί η εκτίμηση των κινδύνων. Για την εκτίμηση του βαθμού έκθεσης και τον εντοπισμό των ευαίσθητων αποδεκτών και των οδών έκθεσης χρησιμοποιήθηκαν εξειδικευμένα μαθηματικά μοντέλα προσομοίωσης της διασποράς των ρύπων εντός των υδροφόρων συστημάτων, μέσω των οποίων διερευνήθηκε συνδυαστικά η επίδραση των χώρων απόθεσης. Ακολούθως, η εκτίμηση των κινδύνων πραγματοποιήθηκε σε πιθανοκρατική βάση (probabilistic risk assessment) για μακροχρόνια και βραχυχρόνια έκθεση. Στη βάση των αποτελεσμάτων της εκτίμησης κινδύνου προτάθηκαν κατάλληλα μέτρα για τον περιορισμό του κινδύνου σε αποδεκτά επίπεδα.

Το ερευνητικό πρόγραμμα αφορά στην προκαταρκτική εκτίμηση του επιπέδου ρύπανσης της περιοχής «Σκουριές» του Δήμου Λαυρίου και στη χάραξη στρατηγικής της περιβαλλοντικής εξυγίανσης της περιοχής, λαμβάνοντας υπόψη τα σχέδια αξιοποίησης που έχει ο Δήμος Λαυρίου για την εν λόγω περιοχή. Κύριο στοιχείο του Έργου είναι η προσπάθεια επίλυσης ενός εξαιρετικά σύνθετου περιβαλλοντικού και αναπτυξιακού προβλήματος στη βάση της εμπειρίας που αποκτήθηκε από την εξυγίανση του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου.

Τα λατομεία της Μερέντας, απετέλεσαν ένα από τα οξύτερα πεδία αντιπαράθεσης της λατομικής δραστηριότητας και της κοινής γνώμης, και όχι άδικα. Η λειτουργία τους επί σειρά ετών αλλοίωσε σημαντικά το τοπίο της περιοχής, στην καρδιά της Αττικής, ενώ εντός του χώρου λειτουργούσε χώρος ανεξέλεγκτης διάθεσης αστικών απορριμμάτων. Το ερευνητικό πρόγραμμα κατέληξε σε μια ριζοσπαστική πρόταση αποκατάστασης η οποία αντιμετώπιζε αποτελεσματικά τις συσσωρευμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, μεταμόρφωνε το χώρο με ένα ελκυστικό σχέδιο νέων χρήσεων γης που απορρέουν από τα ειδικά του χαρακτηριστικά (χώρος πρασίνου, «πάρκο περιπέτειας», «παραμυθένιος παιχνιδότοπος» κ.λπ.), αντικαθιστούσε την επιφανειακή λατομική δραστηριότητα με υπόγεια, ενώ προέβλεπε και την μετέπειτα αξιοποίηση του υπόγειου χώρου με τη μορφή ενός υπόγειου αποθηκευτικού- εκθεσιακού Κέντρου Οίνου. Η πρόταση αντιμετωπίστηκε με έντονο ενδιαφέρον από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ενώ παρουσιάστηκε επανειλημμένα σε διεθνή μεταλλευτικά fora.

Το ερευνητικό πρόγραμμα αφορούσε στην επιστημονική υποστήριξη της Νομαρχίας Δυτικής Αττικής σε τρία θέματα:

(α) Εκτίμηση περιβαλλοντικών πιέσεων εξαιτίας της λειτουργίας του Χ.Υ.Τ.Α. Άνω Λιοσίων. Η εκτίμηση στηρίχθηκε στην οικονομική αποτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του Χ.Υ.Τ.Α.

(β) Διερεύνηση των επιπτώσεων στην περιοχή της Δυτικής Αττικής της πρότασης της εταιρείας «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε.» για εκσυγχρονισμό του εργοστασίου της.

(γ) Τη διαμόρφωση πρότασης για υπογειοποίηση των καλωδίων υπερυψηλής τάσης στη Δυτική Αττική, ως εναλλακτικής πρότασης για την όδευση των γραμμών μεταφοράς του περιφερειακού τομέα Ν. Ελλάδας σε επίπεδο προκαταρκτικής μελέτης.

Ο στρατηγικός σχεδιασμός της λατομικής δραστηριότητας απαιτεί τον σχετικά ακριβή προσδιορισμό των αναγκών μιας περιοχής σε βάθος χρόνου τουλάχιστον 30 ετών. Μια μεθοδολογία για τον εντοπισμό των αναγκών αυτών δεν υπάρχει, σε διεθνές επίπεδο. Η μεθοδολογία στηρίχθηκε τόσο σε πρωτογενείς όσο και σε δευτερογενείς πηγές πληροφόρησης, όχι μόνο για τα αδρανή υλικά αλλά και για τους συναφείς οικονομικούς κλάδους (π.χ. ιδιωτική και δημόσια οικοδομική και κατασκευαστική δραστηριότητα, μονάδες παραγωγής σκυροδέματος, κ.λπ.), αφού ο υπολογισμός των αναγκών εκτιμήθηκε τόσο μέσω της παραγωγής όσο και μέσω της κατανάλωσης. Επίσης, στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος αποδείχθηκε η στενή σύνδεση της κατανάλωσης αδρανών με μια σειρά μακροοικονομικά μεγέθη (π.χ. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), Ακαθάριστες Επενδύσεις Πάγιου Κεφαλαίου κατά Δραστηριότητα, Κατασκευαστικό ΑΕΠ – Οικοδομική Δραστηριότητα, Ποσοστό Απασχόλησης Πληθυσμού, Πυκνότητα Πληθυσμού κ.λπ.), σε ευρωπαϊκή βάση.

Το Ερευνητικό Πρόγραμμα αποσκοπούσε στην ποσοτική αξιολόγηση των ενδεχόμενων περιβαλλοντικών κινδύνων από τη διαχείριση των παραπροϊόντων – αποβλήτων των λιγνιτικών ΑΗΣ στο χώρο της εξωτερικής απόθεσης του Νότιου Πεδίου. Έμφαση δόθηκε στα υπόγεια νερά της περιοχής. Το ερευνητικό έργο στηρίχθηκε σε εκτεταμένο πρόγραμμα ερευνητικών γεωτρήσεων, δειγματοληψιών και χημικών αναλύσεων. Για τους σκοπούς της ανάλυσης αξιοποιήθηκε η μεθοδολογία ποσοτικής εκτίμησης κινδύνου (quantitative risk assessment method) της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος του Ηνωμένου Βασιλείου (UK Environment Agency), η οποία προσαρμόστηκε στις ανάγκες και απαιτήσεις της υπό εξέταση περίπτωσης, με τη βοήθεια εξειδικευμένου λογισμικού. Η εκτίμηση των κινδύνων πραγματοποιήθηκε σε πιθανοκρατική βάση (probabilistic risk assessment), αξιοποιώντας ειδικά μοντέλα για μακροχρόνια και βραχυχρόνια έκθεση, και στο τελικό στάδιο της εκτίμησης του κινδύνου χρησιμοποιήθηκαν αναγνωρισμένες μεθοδολογίες λήψης αποφάσεων υπό αβεβαιότητα (decision-making under uncertainty methods), έτσι ώστε να προταθούν τα κατάλληλα μέτρα για τον περιορισμό του κινδύνου σε αποδεκτά επίπεδα.

Αντικείμενο του Ερευνητικού Έργου απετέλεσε η ανάπτυξη ενός πρότυπου σχεδίου λατόμευσης της Δυτικής Αττικής, στις εγκεκριμένες λατομικές περιοχές, με στόχο τον προσδιορισμό των αποθεμάτων αδρανών υλικών του Νομού. Το συγκεκριμένο ερευνητικό έργο στηρίζει ένα συστηματικό και ολοκληρωμένο προγραμματισμό της λατομικής δραστηριότητας στο Νομό Αττικής, το μεγαλύτερο κέντρο κατανάλωσης αδρανών στην Ελλάδα, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση και σε άλλες περιπτώσεις στον Ελλαδικό χώρο.

Το ερευνητικό πρόγραμμα αφορούσε:

(1) Στο σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου κέντρου περιβαλλοντικής διαχείρισης, το οποίο μέσα από ένα δίκτυο μετρήσεων θα θωρακίσει περιβαλλοντικά την περιοχή.

(2) Στη διερεύνηση των δυνατοτήτων ίδρυσης ενός πρότυπου κέντρου για την παραγωγική ανασυγκρότηση της περιοχής. Στα πλαίσια αυτά αξιολογήθηκαν οι δυνατότητες αξιοποίησης των εγκαταλειμμένων βιομηχανικών συγκροτημάτων (brownfields) για την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων αιχμής.

Κύριο στοιχείο της ερευνητικής καινοτομίας υπήρξε η προσπάθεια περιβαλλοντικής και παραγωγικής αναβάθμισης μιας περιοχής, στην οποία η μονοδιάστατη ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας οδήγησε σε σημαντική υποβάθμιση του περιβάλλοντος και στον παραγκωνισμό άλλων δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν αποτελεσματικά στην ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.

Αντικείμενο του Ερευνητικού Έργου απετέλεσε ο στρατηγικός σχεδιασμός λατόμευσης του Ν. Ηρακλείου Κρήτης. Είναι το πρώτο έργο, που αφορούσε στρατηγικό σχεδιασμό της λατόμευσης σε μια περιοχή, μια σημαντική αναγκαιότητα για ολόκληρη τη χώρα. Αναπτύχθηκε ένα σχέδιο πρότυπης εκμετάλλευσης στις πέντε εγκεκριμένες λατομικές περιοχές, με στόχο τον προσδιορισμό των αποθεμάτων αδρανών υλικών του Νομού. Ο σχεδιασμός των εκμεταλλεύσεων πραγματοποιήθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η βέλτιστη αποληψιμότητα του κοιτάσματος υπό το πρίσμα της οικονομικότητας της εκμετάλλευσης, της ασφάλειας των εργασιών αλλά και της προστασίας του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης.

Το έργο αφορούσε στον έλεγχο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στη βελτιστοποίηση της περιβαλλοντικής απόδοσης ενός εργοστασίου σκυροδέματος και στο σχεδιασμό της αποκατάστασης ενός λατομείου αδρανών στη νήσο Άνδρο. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σύνθετη περίπτωση δεδομένου ότι πρόσφατα ανακαλύφθηκε ένας οικισμός με αρχαιολογική σημασία στη γειτονιά των εγκαταστάσεων παραγωγής αδρανών υλικών και σκυροδέματος, στη νήσο Άνδρο. Στο ερευνητικό πρόγραμμα εξετάζεται η δυνατότητα συμβίωσης των δύο δραστηριοτήτων μέσω της διαμόρφωση ενός πλαισίου και προτείνεται ένα σύνολο μέτρων το οποίο θα διασφαλίζει την απρόσκοπτη λειτουργία, τόσο του εργοστασίου σκυροδέματος όσο και του αρχαιολογικού χώρου.

Το Ερευνητικό Έργο είχε ως αντικείμενο το σχεδιασμό ενός πρότυπου συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης των στερεών αποβλήτων στη Δυτική Αττική. Η πρώτη φάση εστίασε στην έρευνα επικινδυνότητας του Χ.Υ.Τ.Α. Άνω Λιοσίων και στη θωράκισή του από το ενδεχόμενο μεγάλου ατυχήματος. Στη βάση των αποτελεσμάτων της Εκτίμησης Κινδύνου προτάθηκε δέσμη προληπτικών μέτρων, ώστε να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες συνθήκες ασφαλούς και εύρυθμης λειτουργίας του Χ.Υ.Τ.Α., τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τους περίοικους, για όσο διάστημα συνεχίζεται η διάθεση των αποβλήτων. Στη δεύτερη φάση χαράχθηκαν οι στρατηγικές κατευθύνσεις της Νομαρχίας Δυτικής Αττικής για την ορθολογική διαχείριση του προβλήματος, έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί το όφελος για την τοπική κοινωνία, σε μακροπρόθεσμη βάση.

Στόχος της προτεινόμενης έρευνας ήταν η ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής διαδικτυακής βάσης ευρωπαϊκών μελετών περιβαλλοντικής αποτίμησης, της GEVAD (Greek Environmental Valuation Database), η οποία θα διευκολύνει σημαντικά την εφαρμογή των οικονομικών του περιβάλλοντος. Η GEVAD αποτελεί ένα διαδραστικό εργαλείο, το οποίο παρέχει μετα-δεδομένα για την εκτίμηση των εξωτερικών οικονομιών διαφόρων βιομηχανικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, σύμφωνα με το θεσμικό και ερευνητικό πλαίσιο της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας και των διεθνών οργανισμών, Για τους σκοπούς του έργου συγκεντρώθηκαν, αξιολογήθηκαν και κωδικοποιήθηκαν περίπου 1500 μελέτες περιβαλλοντικής αποτίμησης. Από τις συγκεντρωθείσες μελέτες επιλέχθηκαν 300 περίπου για να εισαχθούν στη βάση δεδομένων, με βάση το χρόνο και τη χώρα υλοποίησης της πρωτογενούς έρευνας. Οι μελέτες έχουν ταξινομηθεί ανάλογα με το αγαθό ή την υπηρεσία του περιβάλλοντος που αποτιμάται, την οικονομική μέθοδο της αποτίμησης, τη χώρα υλοποίησης της πρωτογενούς έρευνας, κ.ά. Η αναζήτηση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των μελετών πραγματοποιείται διαδικτυακά μέσα από ένα φιλικό παραθυρικό περιβάλλον, το οποίο περιλαμβάνει, επίσης, ένα εξειδικευμένο «εργαλείο» για τη χωρική και χρονική «μεταφορά» των πρωτογενών τιμών. Η βάση δεδομένων GEVAD είναι προσπελάσιμη μέσω της ακόλουθης ηλεκτρονικής διεύθυνσης http://www.gevad.minetech.metal.ntua.gr/

Το Πρόγραμμα είχε ως στόχο την ανάπτυξη εφαρμογής CVE σε δύο επιλεγμένους σταθμούς του Μετρό Θεσσαλονίκης, με βάση τα σχέδια που έχουν εκπονηθεί για την τελική τους μορφή. Με την εφαρμογή αυτή έγινε φανερός ο βαθμός ολοκλήρωσης του σχεδιασμού του έργου αλλά και οι αισθητικές και τεχνολογικές καινοτομίες που έχουν υιοθετηθεί, ειδικά στον τομέα της αρχιτεκτονικής του υπογείου χώρου, καινοτομίες που δύσκολα θα αναδεικνύονταν με τις συνηθισμένες μεθόδους παρουσίασης.

Το έργο αφορά στην αξιολόγηση της περιβαλλοντικής συμβατότητας και απόδοσης λατομείου αδρανών υλικών στην Κρήτη. Οι προτεινόμενες εργασίες στόχευαν στην καταγραφή των εθνικών και διεθνών κριτηρίων και των αντίστοιχων ορίων για την εκτίμηση της περιβαλλοντικής όχλησης λατομείων, την καταγραφή των μεθοδολογιών σε επίπεδο state of the art για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στην ανάπτυξη της μεθοδολογίας αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα πρέπει να ακολουθηθεί στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Αντικείμενο του προτεινόμενου ερευνητικού προγράμματος απετέλεσε η διερεύνηση ενός πρωτόγνωρου προβλήματος, ήτοι της αιφνίδιας και απρόβλεπτης εισροής μεγάλων ποσοτήτων CO2 στην υπό κατασκευή σιδηροδρομική σήραγγα του Ικονίου, πιθανόν, από την παρακείμενη χωματερή του Σχιστού. Στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου διερευνήθηκαν όλες οι συνιστώσες του κυκλώματος αερισμού, με και χωρίς την παρουσία του CO2, χρησιμοποιώντας in situ μετρήσεις (ταχύτητα αέρα, στατική, δυναμική και ολική πίεση ανεμιστήρων, στατική πίεση CO2, κ.λπ.), μαθηματικά μοντέλα και εξειδικευμένα λογισμικά πακέτα. Στη βάση των αποτελεσμάτων της έρευνας επανασχεδιάστηκε το κύκλωμα αερισμού στη βάση πέντε εναλλακτικών τεχνικών λύσεων και αντίστοιχων συμπληρωματικών τεχνικών έργων. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε προκαταρκτική αξιολόγηση του προβλήματος κατά τη φάση της λειτουργίας της σιδηροδρομικής σήραγγας και προτάθηκαν τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για την οριστική αντιμετώπιση του φαινομένου.

Αντικείμενο της συμμετοχής του Εργαστηρίου στο έργο υπήρξε η χάραξη στρατηγικής για την αξιοποίηση της σμύριδας. Πραγματοποιήθηκε έρευνα αγοράς από την οποία προέκυψε το πλαίσιο αξιοποίησης του υλικού και αξιολογήθηκαν οι δυνατότητες εισόδου σε συγκεκριμένες αγορές. Τέλος εντοπίσθηκαν καινοτόμα πεδία εφαρμογής, στα οποία έγινε η πρόταση να προσανατολιστεί η τεχνολογική έρευνα.

Το έργο απετέλεσε έναν από τους βασικούς άξονες του περιφερειακού προγράμματος ARI-Act, το οποίο υποστηρίζει καινοτόμες δράσεις και πιλοτικές ενέργειες με διττό στόχο: (α) την ανάπτυξη της ποιότητας ζωής στην Περιφέρεια της Αττικής, μέσω των εργαλείων της Κοινωνίας της Πληροφορίας και (β) την ενίσχυση επιλεγμένων παραγωγικών κλάδων της Περιφέρειας και την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των ερευνητικών φορέων. Στα πλαίσια του συγκεκριμένου έργου, δόθηκε έμφαση στον τομέα διαχείρισης των ηλεκτρονικών αποβλήτων. Στο έργο ερευνήθηκαν τα αντανακλαστικά του κλάδου, όσον αφορά στην υιοθέτηση της καινοτομίας στη διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων. Στα πλαίσια αυτά αναλύθηκαν οι δομές, το θεσμικό πλαίσιο και οι μηχανισμοί χρηματοοικονομικής ενίσχυσης των καινοτομικών πρωτοβουλιών των επιχειρήσεων, πραγματοποιήθηκε SWOT analysis και διαμορφώθηκε η στρατηγική ανάπτυξης – διάχυσης της καινοτομίας στον συγκεκριμένο κλάδο.

Το ερευνητικό έργο στόχευε στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Αττική. Στα πλαίσια αυτά πραγματοποιήθηκε έρευνα αγοράς, η οποία αποκωδικοποίησε το ρόλο των παραγωγών, των μεταπωλητών και των καταναλωτών. Το μοντέλο που αναπτύχθηκε αξιολογήθηκε με πιλοτική εφαρμογή, η οποία στόχευε στη βελτιστοποίηση των τεχνικών και οικονομικών παραμέτρων του συστήματος. Ειδικό χαρακτηριστικό του έργου υπήρξε η απασχόληση, στα πλαίσια τηυς πιλοτικής εφαρμογής, ατόμων από ευαίσθητα τμήματα του πληθυσμού (άτομα με ειδικές ανάγκες, αθίγγανοι, μακροχρόνια άνεργοι, κ.λπ.). Τέλος, με εφαρμογή ειδικά αναπτυγμένων μεθόδων περιβαλλοντικής οικονομίας προσδιορίσθηκαν το καθαρό κοινωνικό όφελος του συστήματος διαχείρισης και πραγματοποιήθηκε Αξιολόγηση Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ). Το έργο εμβάθυνε την έρευνα του Εργαστηρίου στην περιοχή της διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων και ιδιαίτερα στην κατηγορία των ηλεκτρονικών αποβλήτων, που συνδέονται στενά με τις τεχνολογικές εξελίξεις και την Κοινωνία της Πληροφορίας.

Στόχος του ερευνητικού προγράμματος ήταν η ανάπτυξη κατάλληλης μεθοδολογίας στη βάση της οποίας θα διαμορφωθεί το πλαίσιο αξιολόγησης των Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών στον ελληνικό ενεργειακό τομέα, με συνυπολογισμό του οφέλους και κόστους των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Για το σκοπό αυτό, προσαρμόστηκαν στις ιδιαίτερες απαιτήσεις του έργου μέθοδοι οικονομικής αποτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης, εφαρμόζεται λεπτομερές μοντέλο διασποράς των ρύπων σε τοπικό επίπεδο και εκτιμάται η επικινδυνότητα της κατάστασης για τη δημόσια υγεία και την ευημερία των κατοίκων της περιοχής, στη βάση των Ευρωπαϊκών και Εθνικών προδιαγραφών.

Αντικείμενο του έργου απετέλεσε η εκπόνηση μιας ολοκληρωμένης ανάλυσης Κόστους – Οφέλους, με στόχο την απάντηση μιας σειράς κρίσιμων ερωτημάτων αναφορικά με το καθαρό κοινωνικό όφελος του μεταλλευτικού έργου του Χρυσού στο Πέραμα. Σημείο έναρξης της κοινωνικής ανάλυσης Κόστους – Οφέλους αποτελούν τα οικονομικά δεδομένα του υφιστάμενου επιχειρηματικού σχεδίου. Με βάση τα δεδομένα αυτά πραγματοποιούνται μια σειρά διορθωτικών παρεμβάσεων στο οικονομικό αποτέλεσμα, αναπτύσσοντας εξειδικευμένες τεχνικές των οικονομικών της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος, με στόχο την εσωτερίκευση των εξωτερικών οικονομιών του έργου. Το ερευνητικό έργο αυτό είναι το πρώτο έργο εφαρμογής της Περιβαλλοντικής Οικονομίας στη μεταλλευτική δραστηριότητα στην Ελλάδα.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών αμμοβολής, προϊόντα οξείδωσης και παλιά χρώματα αποσπώνται από τις μεταλλικές επιφάνειες και προστίθενται στο χρησιμοποιημένο υλικό αμμοβολής δημιουργώντας σημαντικές ποσότητες αποβλήτων. Αντικείμενο του ερευνητικού έργου ήταν ο χαρακτηρισμός της φύσης των αποβλήτων αυτών, προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα που οφείλονται στην έλλειψη θεσμοθετημένης διαδικασίας αξιολόγησης της επικινδυνότητάς τους. Πιο συγκεκριμένα, οι βασικοί στόχοι του προγράμματος ήταν η εκτίμηση της επικινδυνότητας των αποβλήτων, η ανάπτυξη συστήματος διαχείρισης των αποβλήτων, συμβατού με τις Κοινοτικές Οδηγίες, και η ελαχιστοποίηση των κινδύνων για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον από τη διαχείριση των αποβλήτων αμμοβολής.

Στόχος του προγράμματος ήταν να προσδιορίσει το βαθμό τεχνικής και οικονομικής εφικτότητας μιας καινοτόμου προσέγγισης στο ζήτημα της μετεγκατάστασης των υφιστάμενων επιφανειακών δεξαμενών αποθήκευσης πετρελαιοειδών στην περιοχή του Περάματος, η οποία αφορά στην ανάπτυξη υπογείων χώρων αποθήκευσης τέτοιων προϊόντων. Το ερευνητικό πρόγραμμα αναλύει τις τεχνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές παραμέτρους ενός τέτοιου εγχειρήματος και δίνει τις βασικές κατευθύνσεις σχεδιασμού ώστε να είναι δυνατή η λήψη απόφασης για την προώθηση του σχεδίου. Πέρα από τα παραπάνω, εξετάζεται επιπλέον η δυνατότητα ανάπτυξης στρατηγικών αποθεμάτων σε υπόγειες δεξαμενές, συνδυαστικά με το έργο της υπογειοποίησης των υπαρχόντων επιφανειακών δεξαμενών, τόσο στην περιοχή Περάματος όσο και σε άλλη θέση.

Αντικείμενο του ερευνητικού έργου αποτέλεσε η διερεύνηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα έργα κατασκευής της σύνδεσης της Αττικής Οδού με τη Δ.Π.Λ.Υ. Οι εργασίες περιλάμβαναν: (α) εγκατάσταση δύο δειγματοληπτών αιωρούμενων σωματιδίων εισπνεύσιμου κλάσματος (β) συνεχή δειγματοληψία, (γ) αξιολόγηση αποτελεσμάτων και (δ) εκτίμηση των επιπτώσεων του εν λόγω κατασκευαστικού έργου.

Το ερευνητικό πρόγραμμα αφορούσε στην προκαταρκτική διερεύνηση τριών θεμάτων με ιδιαίτερο παραγωγικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό ενδιαφέρον για το Νομό Κοζάνης:

(α) Την περιβαλλοντική εξυγίανση των εγκαταστάσεων της Μ.Α.Β.Ε., σε συνδυασμό με τις δυνατότητες αξιοποίησής τους.

(β) Την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και παραγωγικών προβλημάτων των λατομείων μαρμάρου στον Τρανόβαλτο.

(γ) Την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων της εταιρείας Α.Ε.Β.Α.Λ.

Στόχος του ερευνητικού έργου ήταν η ενιαία αντιμετώπιση των παραπάνω διαφορετικών και επιφανειακά ασύνδετων προβλημάτων, ώστε να επιτευχθεί παραγωγική επιτάχυνση και αποτελεσματική περιβαλλοντική προστασία του Νομού Κοζάνης, μέσω της ανάδειξης των λανθανουσών τεχνολογικών δυνατοτήτων που συνυπάρχουν στις τρεις περιπτώσεις.

Το ερευνητικό πρόγραμμα στόχευε στην αξιολόγηση της τεχνικής μελέτης μιας εκμετάλλευσης, η οποία αναπτύσσεται κάτω από ένα χωριό (Στρατονίκη Χαλκιδικής). Ειδικότερα, αντικείμενο του προγράμματος αποτέλεσε η αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων στην επιφάνεια του εδάφους και στις δομικές κατασκευές επ’ αυτής (μετακινήσεις εδαφών, ρωγματώσεις, διακρίβωση των τυχόν επιπτώσεων από δονήσεις), καθώς και οι υπόλοιπες πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τέλος, σκοπός του προγράμματος ήταν η υποβολή προτάσεων για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων, ώστε η εξαιρετικά ευαίσθητη αυτή εκμετάλλευση να είναι περιβαλλοντικά συμβατή με την περιοχή.

Το πρόγραμμα στόχευε στην αξιοποίηση των απορριμμάτων ενός λατομείου μαρμάρου στην περιοχή Μενοικίου Σερρών, με διερεύνηση των τάσεων της αγοράς σχετικά με την αξιοποίηση των ανθρακικών πληρωτικών, προκειμένου να προσδιορισθούν οι ποσότητες και το είδος των ανθρακικών πληρωτικών που μπορεί να απορροφήσει η ελληνική αγορά και να εκτιμηθεί η δυναμική εισόδου νέων υλικών σε αυτή.

Το προτεινόμενο έργο αφορά στην εκπόνηση ενός νέου μοντέλου λειτουργίας του λατομείου μαρμάρων στην περιοχή Κυνιδάρου της Νήσου Νάξου και βέλτιστης αποκατάστασής του, σταδιακά με την πρόοδο των εργασιών. Το ερευνητικό έργο κατέληξε σε μια ριζικά διαφορετική πρόταση, σε διεθνές πεδίο, αποκατάστασης ενός λατομείου μαρμάρου (ανάδειξη του νέου γεωμορφολογικού ανάγλυφου αντί της συνήθους κάλυψής του, δημιουργία πολιτιστικού κέντρου με πυρήνα τη δημιουργία μαρμάρινου θεάτρου και ανάδειξη της ιστορικότητας της εκμετάλλευσης μαρμάρου στην περιοχή, κ.λπ.). Τα αποτελέσματα του έργου παρουσιάστηκαν στην τοπική κοινωνία, έτυχαν θερμής υποδοχής και προκάλεσαν το έντονο ενδιαφέρον της μεταλλευτικής κοινότητας, τόσο της εγχώριας όσο και της διεθνούς, ως μοντέλο μιας σύγχρονης περιβαλλοντικής πολιτικής στον κλάδο, η οποία μπορεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις κοινού - μεταλλευτικής δραστηριότητας (πρόσκληση του ΣΜΕ, αφιερώματα στον τύπο του κλάδου, κ.λπ.).

Βασικός στόχος του έργου ήταν να αναλύσει τη δυνατότητα χρησιμοποίησης εγκαταλειμμένων ή ανενεργών υπόγειων μεταλλείων για τη διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων, να περιγράψει το γενικό πλαίσιο σχεδιασμού - κατασκευής τέτοιων έργων, αναλύοντας παράλληλα την απόδοσή τους και δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια και το κόστος που τελικά επιτυγχάνεται. Στο πρόγραμμα εξετάζονται μια σειρά από χαρακτηριστικές περιπτώσεις υπογείων ανοιγμάτων σε διάφορους τύπους πετρωμάτων, σε συνδυασμό με υλικά όπως το σκυρόδεμα ή η άργιλος, που χρησιμοποιούνται ως τεχνητοί φραγμοί. Επίσης, η ευστάθεια των πετρωμάτων, η υδρογεωλογική τους συμπεριφορά, οι ιδιότητες των τεχνητών μονώσεων και η αλληλεπίδρασή τους με τα απόβλητα είναι άλλα θέματα που εξετάζονται διεξοδικά. Η ερευνητική προσπάθεια μπορεί να λειτουργήσει ως βάση για το σχεδιασμό - κατασκευή έργων για τη διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων σε μεταλλεία στις χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αντικείμενο του συγκεκριμένου προγράμματος απετέλεσε η δημιουργία πολυκριτηριακού συστήματος επιλογής βέλτιστης θέσης εγκατάστασης Χ.Υ.Τ.Α. στην Αίγυπτο, που λειτουργεί με χρήση Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών, με έμφαση στην ανάπτυξη των παραμέτρων εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Αντικείμενο του ερευνητικού έργου υπήρξε η οικονομική αξιολόγηση κοιτάσματος περλίτη στην περιοχή Κεφάλου, όπου υπάρχουν επιφανειακές εμφανίσεις. Οι εργασίες περιελάμβαναν σχεδιασμό και αξιολόγηση γεωτρητικών δεδομένων, δειγματοληψία, χημικούς και ορυκτολογικούς προσδιορισμούς, δοκιμές ταξινόμησης, διόγκωσης, κ.λπ., σχεδιασμό της εκμετάλλευσης, καθώς και εκτίμηση της οικονομικότητας του κοιτάσματος.

Το έργο στόχευε στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος αποθήκευσης και διαχείρισης περιβαλλοντικών δεδομένων με μεθόδους γεωστατιστικής και ασαφούς λογικής, με χρήση Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών, που αποτελεί ένα ουσιαστικό βοήθημα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κοζάνης (η οποία αποτελεί κέντρο των λιγνιτικών εκμεταλλεύσεων) στην άσκηση περιβαλλοντικής πολιτικής.

Στο έργο αυτό επιχειρήθηκε ένα ακόμη βήμα στη προσπάθεια αξιοποίησης των στείρων των εκμεταλλεύσεων του μαρμάρου, με δύο νέα δεδομένα, την αλλαγή της μαρμαροφόρου περιοχής (Σέρρες) και την αλλαγή της σύστασης (ασβεστολιθικό μάρμαρο) αλλά με ένα κοινό σημείο, τα έντονα περιβαλλοντικά προβλήματα από τις αποθέσεις των στείρων (η εκμετάλλευση αναπτύσσεται σε περιοχή NATURA).

Αντικείμενο του προγράμματος υπήρξε η περιβαλλοντική εξυγίανση του χώρου του Τεχνολογικού Πάρκου Λαυρίου. Βασικός στόχος ήταν η συστηματική καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης (εδάφη, νερά, αέρας), η εκτίμηση ενδεχομένων κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία και η περιγραφή των άμεσων και των οριστικών μέτρων εξυγίανσης. Η σύνθεση των δεδομένων έγινε με μεθόδους εκτίμησης κινδύνου, με μεθόδους προσομοίωσης εναλλακτικών σεναρίων, κ.λπ., σε μια προσπάθεια χάραξης ειδικών στόχων εξυγίανσης, σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αλλά και τα οικονομικά δεδομένα της συγκεκριμένης περίπτωσης.

Το έργο, το οποίο εντάσσεται στην έρευνα για την εισαγωγή εναλλακτικών μη τοξικών υλικών αμμοβολής, αφορά στη διερεύνηση της καταλληλότητας δύο Βιομηχανικών Ορυκτών (Δουνίτης και Χαρτσβουργίτης) ως αποξεστικών μέσων αμμοβολής, σε προκαταρκτικό στάδιο. Στο έργο συναξιολογούνται παραγωγικά και περιβαλλοντικά δεδομένα, με τη βοήθεια εξειδικευμένης μεθοδολογίας.

Αποτελεί συνέχεια του προγράματος “Έρευνα δυνατοτήτων διάθεσης των επικίνδυνων αποβλήτων σε ανενεργά μεταλλεία - λατομεία ”. Αντικείμενο του έργου ήταν η αναζήτηση βέλτιστης λύσης μεταφοράς και διάθεσης των επικίνδυνων αποβλήτων της χώρας, σε προσδιορισμένα, από το παράλληλο πρόγραμμα, μεταλλεία και λατομεία και η μεταφορά αδρανών υλικών στο λεκανοπέδιο Αττικής με αξιοποίηση του σιδηροδρομικού δικτύου. H βελτιστοποίηση του συστήματος επετεύχθη με χρήση στοχαστικού επιχειρησιακού μοντέλου (ώστε να ληφθούν υπόψη παράμετροι και χαρακτηριστικά του συστήματος που δεν είναι πλήρως καθορισμένα) και ενός κατάλληλα διαμορφωμένου Συστήματος Λήψης Αποφάσεων, με στόχο την αριστοποίηση της σχέσης περιβαλλοντικού κόστους - οφέλους.

Το έργο αποσκοπεί στη διερεύνηση μιας πρωτότυπης ιδέας, στην έρευνα των δυνατοτήτων διάθεσης των επικίνδυνων αποβλήτων της χώρας, σε εξοφλημένα μεταλλεία (επιφανειακά ή/ και υπόγεια) και λατομεία, με αξιοποίηση του σιδηροδρομικού δικτύου και παράλληλη κάλυψη σημαντικού μέρους των αναγκών του λεκανοπεδίου της Aττικής σε αδρανή υλικά. Πεδίο της έρευνας απετέλεσε η καταγραφή και αξιολόγηση των εξοφλημένων μεταλλευτικών και λατομικών χώρων, κατά μήκος του σιδηροδρομικού άξονα Kορίνθου – Aθήνας - Θεσσαλονίκης και σε ζώνη 20 km εκατέρωθεν αυτού, κάτω από ειδικά διαμορφωμένη μεθοδολογία, που αναδεικνύει εκείνα τα χαρακτηριστικά (γεωλογικά, γεωτεκτονικά, γεωμορφολογικά, υδρογεωλογικά, υδρολογικά χαρακτηριστικά, περιβαλλοντικές, κοινωνικές και χωροταξικές παράμετροι), τα οποία έχουν βαρύνοντα ρόλο στην τελική επιλογή της θέσης. Αντίστοιχη εργασία αφορούσε και στις πιθανές θέσεις λήψης αδρανών, ενώ τα συνολικά αποτελέσματα παρουσιάζονται σε ανοικτή βάση δεδομένων, συνεργαζόμενη με Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών (Γ.Σ.Π.), η οποία μπορεί να εμπλουτισθεί και να καλύψει τόσο άλλες περιοχές όσο και άλλα πεδία ενδιαφέροντος.

Το λατομείο “ΑΜΜΟΣ” βρίσκεται σε επαφή σχεδόν με περιοχές κατοικίας, με αποτέλεσμα την εμφάνιση έντονων διαμαρτυριών, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τελικά το λατομείο να κλείσει. Αντικείμενο του προγράμματος ήταν η διερεύνηση των δυνατοτήτων για τη συνέχιση της λειτουργίας του λατομείου, για το διάστημα που αυτό είναι απαραίτητο για την αποκατάστασή του, υπό συνθήκες κοινωνικής αποδοχής. Η έμφαση δόθηκε στην εφαρμογή των κατάλληλων εργαλείων περιβαλλοντικής διαχείρισης, η οποία οδήγησε στη διαμόρφωση ειδικής μεθοδολογίας για την επίλυση παρεμφερών προβλημάτων.

Στα πλαίσια του προγράμματος δημιουργήθηκε μια δομή υποστήριξης για τον κλάδο του ελληνικού μαρμάρου με αντικείμενο την παροχή συμβουλών σε εξειδικευμένα θέματα έρευνας και τεχνολογίας. Επιπλέον προϊόν του ερευνητικού έργου αποτελεί μια μεθοδική προσέγγιση αναφορικά με το ελληνικό περιβαλλοντικό νομοθετικό πλαίσιο και τις επιπτώσεις του στον κλάδο μαρμάρου. Στην έκθεση αυτή αναλύεται ο χαρακτήρας της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στη χώρα, εντοπίζονται τα προβλήματα στα εμπλεκόμενα μέρη (νομοθεσία, ελεγκτικός μηχανισμός, μελετητές, επιχειρηματίες) και προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης.

Αντικείμενο του έργου ήταν η αξιοποίηση στείρων και παραπροϊόντων της μεταλλευτικής - λατομικής δραστηριότητας, που προέρχονται από διαφορετικούς τύπους εκμεταλλεύσεων διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών. Στα πλαίσια του προγράμματος, η κύρια δραστηριότητα του Εργαστηρίου Μεταλλευτικής Τεχνολογίας και Περιβαλλοντικής Μεταλλευτικής αφορούσε στη μελέτη υπερλειοτρίβησης των υλικών και την αξιολόγησή τους σε χρήσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Το πρόγραμμα στόχευε στη διερεύνηση της δυνατότητας συνέχισης της λειτουργίας των δύο λατομικών εκμεταλλεύσεων στην εν λόγω περιοχή, έτσι ώστε αφενός να καλυφθεί η ζήτηση σε αδρανή υλικά στο Λεκανοπέδιο και αφετέρου να λειτουργήσουν με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό επανασχεδιάστηκε η λατομική εκμετάλλευση ώστε να είναι συμβατή με το περιβάλλον ενώ, παράλληλα, προτάθηκε σχέδιο αποκατάστασης του χώρου, με κύρια κατεύθυνση τη δυνατότητα εγκατάστασης πολλαπλών χρήσεων γης. Το έργο απετέλεσε την αφορμή για μια συστηματική προσέγγιση ενός βασικού περιβαλλοντικού και οικονομικού προβλήματος, της τροφοδοσίας της Αττικής με αδρανή υλικά και ενός ερωτήματος, αν τα λατομεία στην Αττική πρέπει και μπορούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους.

Το έργο αφορούσε στην παραγωγή μιγμάτων για τη συντήρηση των αρχαιολογικών μνημείων της Ακρόπολης, με χρήση υπέρλεπτης πονζολάνης. Βασική παράμετρος της αποτελεσματικότητας του μίγματος ήταν η κοκκομετρική κατανομή της πονζολάνης. Για το σκοπό αυτό προετοιμάστηκαν σε ειδικό αερόμυλο άλεσης (jet mill) και μελετήθηκαν σε κοκκομετρητή τεχνολογίας laser, μίγματα διαφορετικής κοκκομετρίας και παρήχθησαν εναλλακτικά τελικά προϊόντα.

Το πρόγραμμα στόχευε στην οικονομική και τεχνική αξιολόγηση μιας εναλλακτικής μεθόδου παραγωγής αλούμινας (έγχυση σοδούχου αιωρήματος τριυδρικού τύπου βωξίτη σε σοδούχο διάλυμα μονοϋδρικού βωξίτη), με διερεύνηση δύο διασπορικών ελληνικών βωξιτών και πέντε τριυδρικών (τριών εγχώριων και δύο προέλευσης εξωτερικού). Το έργο έδωσε πλούσια ερευνητικά αποτελέσματα, ορισμένα εκ των οποίων αναγεννούν το ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση των ελληνικών βωξιτικών κοιτασμάτων. Αντικείμενό μου απετέλεσε η οικονομική αξιολόγηση όλων των δυνατών συνδυασμών των παραπάνω δειγμάτων, με τα κριτήρια του ισοδυνάμου κόστους και της συμπληρωματικής επένδυσης.

Το έργο αποτελεί την πρώτη συστηματική επιστημονική προσπάθεια καταγραφής, αξιολόγησης και βελτίωσης του κλάδου αμμοβολής/βαφής στην Ελλάδα, προσδοκώντας να συμβάλλει στην επίλυση των προβλημάτων της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας όχι μόνο σε ελληνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Βασικός στόχος είναι η μεγαλύτερη δυνατή μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της ανοικτής αμμοβολής. Το έργο έδωσε σημαντικά ερευνητικά αποτελέσματα σε διάφορους τομείς, όπως, η επίλυση του προβλήματος της στιγμιαίας παραγόμενης ποσότητας σκόνης (προαπαιτούμενο για κάθε προσπάθεια μοντελοποίησης και πρόβλεψης των χαρακτηριστικών των αιωρούμενων σωματιδίων), η επικινδυνότητα των αποβλήτων (βασικά των μεταλλευτικών απορριμμάτων που χρησιμοποιούνται ως αποξεστικά υλικά), η συγκριτική αξιολόγηση όλων των διαθέσιμων μεθόδων σήμερα, η ανάπτυξη νέας μεθόδου με σημαντικά καλύτερη περιβαλλοντική απόδοση, κ.λπ.

Τα στερεά απόβλητα των εργασιών της αμμοβολής αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα για τον ναυπηγοεπισκευαστικό κλάδο σε διεθνές επίπεδο. Αντικείμενο του έργου ήταν η ανάπτυξη πρότυπου συστήματος διαχείρισης, με στόχο την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων αυτών. Τα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη του συστήματος είναι προφανή, δεδομένου ότι συντελούν αφενός στη μείωση του κόστους των εργασιών αμμοβολής αφετέρου στην ελαχιστοποίηση της ποσότητας των παραγόμενων αποβλήτων στην πηγή.

Αντικείμενο του έργου ήταν η εκτίμηση της μεταλλευτικής αξίας των παραχωρήσεων της ΜΕΒ Α.Ε. στο Νομό Ευβοίας, αξιολογώντας τρεις προηγούμενες σχετικές μελέτες, οι οποίες είχαν καταλήξει σε αποτελέσματα με σημαντικές διαφοροποιήσεις. Στα πλαίσια του έργου, σχολιάστηκαν και αξιολογήθηκαν οι τρεις μελέτες, απομονώθηκαν οι κρίσιμες παράμετροι του προβλήματος και επανεκτιμήθηκε η μεταλλευτική αξία των παραχωρήσεων, υπό τις παρούσες συνθήκες της εγχώριας και ευρωπαϊκής αγοράς του ωμού λευκόλιθου και της καυστικής μαγνησίας.

Στόχος του έργου ήταν η διερεύνηση των δυνατοτήτων αξιοποίησης ενός χαλαζιακού υλικού, απορρίμματος μιας εκμετάλλευσης αντιολισθηρών υλικών. Αποτελεί επέκταση της έρευνας και σε άλλου τύπου, μη ανθρακικά, μεταλλευτικά απορρίμματα, η οποία παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον διεθνώς. Η έρευνα κατευθύνθηκε, κυρίως, σε τομείς οι οποίοι είχαν ήδη αναπτυχθεί στο Εργαστήριο Μεταλλευτικής Τεχνολογίας (υπέρλεπτα, αποξεστικά, κ.λπ.) και έδωσε ενδιαφέροντα αποτελέσματα, όπως, δυνατότητες αξιοποίησης του υλικού στα υφαλοχρώματα, ελαιοχρώματα και αντιολισθηρά χρώματα, και ως αποξεστικού μέσου σε αμμοβολές κλειστού τύπου και υδροαμμοβολές.

Το πρόγραμμα αφορά στη διερεύνηση καταλληλότητας ενός δολομιτικού υλικού, απορρίμματος μιας εκμετάλλευσης αδρανών στην Κρήτη, ως αποξεστικού μέσου αμμοβολής. Στο έργο αποδείχθηκε ότι μια σειρά ενδιαφέρουσες ιδιότητες, όπως η αναστολή του φαινομένου της ακαριαίας οξείδωσης, η οποία είχε αποδειχθεί για συγκεκριμένο δολομίτη (Δολομίτης Στεφάνης) στη διδακτορική διατριβή του Δ. Καλιαμπάκου, αποτελεί κοινή ιδιότητα και άλλων δολομιτικών υλικών, δίνοντας νέα ώθηση στον τομέα της αναζήτησης εναλλακτικών αποξεστικών υλικών.

Η αποκατάσταση του τοπίου παρουσιάζει σημαντικές δυσχέρειες (ανάπλαση του αρχικού γεωμορφολογικού χαρακτήρα, ευστάθεια της επιχωμάτωσης, έλεγχος των διαβρωτικών φαινομένων, κ.λπ.), ειδικά σε μεγάλου όγκου εκσκαφές. Το ερευνητικό πρόγραμμα αντιμετώπισε με επιτυχία το σχεδιασμό της αποκατάστασης των λατομικών εκμεταλλεύσεων της Μερέντας, ενός χώρου με ιδιαίτερα στοιχεία (θέαση από κρίσιμα σημεία παρατήρησης, παρουσία πολλών αρχαιολογικών μνημείων, εκσκαφή 19 εκατ. m3, κ.λπ.), χρησιμοποιώντας καινοτομικές επιστημονικές μεθοδολογίες (τη θεωρία της οικολογικής προσέγγισης στη διαμόρφωση του τοπίου, κ.λπ.) και ειδικά, για τη συγκεκριμένη περίπτωση, διαμορφωμένα εργαλεία.

Τα ειδικά προβλήματα, που έπρεπε να αντιμετωπιστούν, δεν ήταν μόνο τεχνικής φύσεως αλλά και οι κοινωνικές αντιδράσεις, απόρροια της ανορθολογικής εκμετάλλευσης των περασμένων ετών (πλήρης καταστροφή του τοπίου, παρακατακόρυφα πρανή των 80 m, θανατηφόρα ατυχήματα), που απέκλειαν στην αρχή οποιαδήποτε νέα παρέμβαση στον χώρο. Η λύση που προτάθηκε, η οποία συντελούσε στην ουσιαστική άμβλυνση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, σε συνδυασμό με τα μέτρα υλοποίησης που τη συνόδευαν, έγινε αποδεκτή από την τοπική κοινωνία. Το έργο απετέλεσε την αφορμή για τη μεθοδική διερεύνηση της σχέσης κοινού - μεταλλευτικής δραστηριότητας, την ημι - ποσοτική προσέγγιση του προβλήματος της όχλησης από τη λατομική δραστηριότητα και την ανάπτυξη εργαλείων οπτικοποίησης (visualization tools) για την αποτελεσματικότερη επικοινωνία μεταξύ των δύο πλευρών.

Το ερευνητικό έργο συνιστούσε ένα ιδιαίτερα περίπλοκο επιστημονικό και τεχνολογικό πρόβλημα. Ο συγκεκριμένος χώρος, ένα εγκαταλειμμένο σύμπλεγμα λατομείων, αποτέλεσε τη μεγαλύτερη ανεξέλεγκτη χωματερή αστικών απορριμμάτων και προϊόντων εκσκαφών και κατεδαφίσεων, σε εθνικό επίπεδο. Ως αποτέλεσμα, δημιουργήθηκαν σοβαροί κίνδυνοι για το περιβάλλον και τις γειτονικές δραστηριότητες, καθώς εκδηλώθηκαν φαινόμενα αστοχίας στα πρανή, υπήρξαν εμφανίσεις βιοαερίου, κ.ά. Ταυτόχρονα, ο χώρος αποτελεί λόγω της έκτασης και της θέσης του, μια σημαντική ευκαιρία για την αναβάθμιση του ευρύτερου περιβάλλοντος της Αθήνας. Για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την επιλογή του βέλτιστου σχεδίου αποκατάστασής του, αναπτύχθηκαν ειδικές μεθοδολογίες, ορισμένες εκ των οποίων πρωτοποριακές σε διεθνές επίπεδο. Το έργο απετέλεσε τη βάση για μια συστηματική προσπάθεια αντιμετώπισης των προβλημάτων που σχετίζονται με την αποκατάσταση των ανεξέλεγκτων χωματερών, μιας από τις συχνότερες χρήσεις των ανενεργών μεταλλείων - λατομείων.

Το πρόγραμμα αφορούσε στη σύνταξη Τεχνικών Προδιαγραφών αποκατάστασης – αξιοποίησης ανενεργών λατομείων και στην πιλοτική εφαρμογή τους στη μελέτη αποκατάστασης του λατομείου “Π. Βιαρόπουλου”, στο Γαλάτσι. Οι ανενεργοί μεταλλευτικοί - λατομικοί χώροι αποτελούν ιδιαίτερο κεφάλαιο της σχέσης μεταλλευτική δραστηριότητα - περιβάλλον. Στο αντικείμενο αναπτύσσονται συστηματικές προσπάθειες, κυρίως στις ΗΠΑ [όπου υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από 400.000 τέτοιοι χώροι, που απαιτούν περίπου 72 δις $ για την αποκατάστασή τους, ενώ υπάρχει ειδικό πρόγραμμα για την υποστήριξη του έργου (Superfund)]. Το ερευνητικό έργο αποτελεί την πρώτη, στην Ελλάδα, συστηματική και ολοκληρωμένη προσπάθεια αντιμετώπισης των προβλημάτων, που σχετίζονται με την ανάπλαση των ανενεργών λατομείων.

Το έργο αφορά στην προκαταρκτική διερεύνηση αντικατάστασης μικρότερου ή μεγαλύτερου τμήματος της ΔΠΛΥ από σήραγγα. Μια τέτοια αντικατάσταση θα είχε σημαντική συμβολή στην μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την επιφανειακή χάραξη του συγκεκριμένου τεχνικού έργου. Αποδείχθηκε ότι, η εναλλακτική αυτή λύση μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς ιδιαίτερη οικονομική επιβάρυνση, ειδικά αν συμπεριληφθεί στην εκτίμηση του συνολικού κόστους, το περιβαλλοντικό κόστος της επιφανειακής χάραξης. Το έργο αυτό απετέλεσε τη βάση για μια συστηματική προσέγγιση της περιβαλλοντικής διάστασης των υπογείων έργων, με την εφαρμογή και εξέλιξη διαφόρων μεθοδολογιών (περιβαλλοντική οικονομία, πολυκριτηριακή ανάλυση, κ.λπ.).

Το πρόγραμμα καλύπτει την τεχνική αξιολόγηση των Επιχειρηματικών Σχεδίων για την ανάπτυξη των μεταλλείων Κασσάνδρας και τη δημιουργία μεταλλουργίας χρυσού στην εν λόγω περιοχή, στα πλαίσια Δημόσιου Διεθνούς Πλειοδοτικού Διαγωνισμού, που είχε προκηρύξει η εκκαθαρίστρια εταιρεία (Εθνική Κεφαλαίου Α.Ε.). Στο πρόγραμμα αξιολογούνται τεχνικά οι προσφορές ως προς την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητά τους, στη βάση οικονομοτεχνικής και περιβαλλοντικής ανάλυσης όλων των κρίσιμων παραμέτρων. Στο πρόγραμμα αυτό στηρίχθηκε και η τελική επιλογή της εκκαθαρίστριας εταιρείας.

Αποτελεί συνέχεια του προγράμματος “Aξιοποίηση των στείρων των λατομείων δολομιτικού μαρμάρου Νήσου Θάσου και Nικήσιανης Kαβάλας”, με εξειδίκευση στην περίπτωση της Θάσου, στην οποία τα περιβαλλοντικά προβλήματα, που σχετίζονται με τις αποθέσεις των στείρων της εκμετάλλευσης μαρμάρου, αποκτούν οριακό χαρακτήρα, εξαιτίας της σοβαρής καταστροφής του τοπίου που έχουν προκαλέσει. Παράλληλα, η γειτνίαση των λατομείων με σημαντικές τουριστικές εγκαταστάσεις δίνει επείγοντα χαρακτήρα στο πρόβλημα. Εκτός από την εκτέλεση εξειδικευμένων δοκιμών για τη διερεύνηση των δυνατοτήτων αξιοποίησης σε άλλες βασικές χρήσεις, πέραν των χρωμάτων και της υαλουργίας, το πρόγραμμα επεκτάθηκε στη μελέτη και άλλων κρίσιμων παραγόντων, που επηρεάζουν τη βιομηχανική εφαρμογή των αποτελεσμάτων, με έμφαση στην έρευνα της διεθνούς αγοράς των σχετικών κλάδων.

H περιοχή Δράμας - Kαβάλας - Θάσου αποτελεί βασικό κέντρο εξόρυξης και επεξεργασίας μαρμάρου, παράγοντας ποσότητες στείρων και στερεών απορριμμάτων, που υπερβαίνουν τα 5 εκ. τόνους ετησίως. Αντικείμενο του προγράμματος υπήρξε η διερεύνηση των δυνατοτήτων αξιοποίησης των στείρων αυτών, που αποτελούν τον κύριο παράγοντα περιβαλλοντικής υποβάθμισης της περιοχής, σε χρήσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας (υπέρλεπτα υλικά, ειδικές εφαρμογές) ώστε να υπερκερασθεί το βασικό πρόβλημα, των χαμηλών δυνατοτήτων απορρόφησής τους από την ελληνική αγορά. Πρόκειται για την πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια αξιοποίησης στείρων και παραπροϊόντων της μεταλλευτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, σε ειδικές χρήσεις.